Bệnh tiểu đường là bệnh lý mãn tính có tốc độ gia tăng chóng mặt tại Việt Nam trong những năm gần đây. Theo thống kê cuối năm 2023, Việt Nam có khoảng 7 triệu người đang mắc tiểu đường, số lượng người có nguy cơ mắc bệnh cao còn nhiều hơn nữa. Do đó, vấn đề bệnh tiểu đường có di truyền không lại càng được quan tâm hơn bao giờ hết. Cùng DiaSure Việt Nam phân tích vấn đề này trong bài viết hôm nay!
Bệnh tiểu đường có di truyền không?
Bệnh tiểu đường có di truyền không?
Các nghiên cứu cho thấy, những người có người thân trong gia đình mắc bệnh tiểu đường thì nguy cơ mắc bệnh này sẽ cao hơn so với những người không có tiền sử gia đình. Điều này cho thấy yếu tố di truyền đóng một vai trò quan trọng trong việc hình thành và phát triển bệnh tiểu đường.
Các gen được cho là có liên quan đến sự phát triển của bệnh tiểu đường bao gồm HLA, INS, PTPN22, TCF7L2, FTO và KCNJ11. Những biến thể của các gen này có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường tuýp 1 hoặc tuýp 2.
Tuy nhiên, việc mang các gen này không có nghĩa là người đó nhất định sẽ mắc bệnh tiểu đường. Các yếu tố như lối sống, chế độ ăn uống và hoạt động thể chất cũng đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển bệnh.
Tỉ lệ mắc tiểu đường tuýp 1 do di truyền là bao nhiêu?
Tiểu đường tuýp 1 được xem là một bệnh lý có liên quan chặt chẽ đến yếu tố di truyền. Các nghiên cứu cho thấy, những người có người thân mắc bệnh tiểu đường tuýp 1 thường có nguy cơ mắc bệnh cao hơn những người không có tiền sử gia đình. Các nghiên cứu chỉ ra rằng, nếu anh chị em ruột mắc bệnh tiểu đường tuýp 1, nguy cơ mắc bệnh của người khác trong gia đình sẽ tăng lên 6-10 lần so với người dân thông thường.
Di truyền là một trong các yếu tố nguy cơ mắc tiểu đường
Tỉ lệ di truyền tiểu đường tuýp 2 là bao nhiêu?
Bệnh tiểu đường tuýp 2 cũng có liên quan chặt chẽ đến yếu tố di truyền. Các nghiên cứu cho thấy, những người có người thân trong gia đình mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 thường có nguy cơ mắc bệnh cao hơn so với những người không có tiền sử gia đình.
Nguy cơ mắc bệnh khi cả cha mẹ mắc tiểu đường tuýp 2
Nếu cả cha và mẹ của một người đều mắc bệnh tiểu đường tuýp 2, nguy cơ con cái phát triển bệnh này có thể lên đến 70%. Điều này có thể được giải thích bởi những người trong cùng gia đình thường có các gen di truyền tương tự nhau. Vì vậy, nếu cả cha và mẹ mang các biến thể gen dẫn đến tiểu đường tuýp 2, con cái cũng có nguy cơ cao mang các gen này và phát triển bệnh.
Nếu chỉ một bố hoặc một mẹ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2, nguy cơ con cái phát triển bệnh này vẫn khá cao, khoảng 40%.
Mẹ bầu mắc tiểu đường thai kỳ có di truyền sang con không?
Tiểu đường thai kỳ là tình trạng tăng glucose máu xuất hiện lần đầu trong thai kỳ. Mặc dù tiểu đường thai kỳ không phải là một bệnh di truyền trực tiếp, nhưng nó có thể ảnh hưởng đến việc con của người mẹ mắc bệnh này có nguy cơ phát triển tiểu đường tuýp 2 trong tương lai.
Tiểu đường thai kỳ không di truyền sang con
Tiểu đường thai kỳ không di truyền trực tiếp
Tiểu đường thai kỳ không phải là một bệnh di truyền trực tiếp. Bệnh này chủ yếu do sự thay đổi về chức năng insulin và tăng kháng insulin trong thai kỳ, dẫn đến tăng glucose máu. Các yếu tố như tuổi, cân nặng trước khi mang thai, tiền sử gia đình và lối sống của người mẹ đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển tiểu đường thai kỳ. Tuy nhiên, bệnh này không phải do một gen cụ thể gây ra.
Nguy cơ con phát triển tiểu đường tuýp 2 trong tương lai
Mặc dù tiểu đường thai kỳ không phải là một bệnh di truyền trực tiếp, nhưng nó có thể ảnh hưởng đến việc con của người mẹ mắc bệnh này có nguy cơ phát triển tiểu đường tuýp 2 trong tương lai.
Các nghiên cứu cho thấy, trẻ em của những phụ nữ mắc tiểu đường thai kỳ có nguy cơ cao hơn so với trẻ em của những phụ nữ không mắc bệnh này. Vì vậy, những trẻ em có mẹ mắc tiểu đường thai kỳ cần được theo dõi chặt chẽ và áp dụng các biện pháp can thiệp sớm để giảm nguy cơ phát triển tiểu đường tuýp 2 trong tương lai.
Điều đáng suy nghĩ là, nguy cơ này không chỉ bắt nguồn từ tài liệu di truyền mà còn từ thói quen ăn uống và lối sống mà gia đình tạo dựng sau khi sinh ra. Do đó, trách nhiệm của người cha và mẹ trong việc xây dựng môi trường sống lành mạnh cho trẻ là rất quan trọng.
Khi nào nên đi xét nghiệm tiểu đường?
Xét nghiệm tiểu đường là một trong những phương pháp quan trọng để phát hiện sớm bệnh tiểu đường, giúp bạn có cơ hội điều trị kịp thời trước khi các triệu chứng trở nên nghiêm trọng. Vậy, chúng ta nên tiến hành xét nghiệm này vào thời điểm nào? Dưới đây là một số thông tin chi tiết.
Tiến hành xét nghiệm gen di truyền tiểu đường
Triệu chứng cảnh báo tiểu đường
Nếu bạn gặp phải những triệu chứng sau đây, hãy cân nhắc việc đi xét nghiệm tiểu đường:
- Khát nước thường xuyên: Cảm giác khát nước liên tục mà không thể thỏa mãn là một dấu hiệu rõ ràng của tình trạng tiểu đường.
- Đi tiểu nhiều hơn bình thường: Tần suất đi tiểu tăng lên, đặc biệt là vào ban đêm, có thể cho thấy sự bất thường trong cơ thể.
- Mệt mỏi không rõ nguyên nhân: Nếu bạn cảm thấy kiệt sức dù không có lý do cụ thể, đây có thể là dấu hiệu của bệnh tiểu đường.
- Giảm cân bất thường: Mặc dù bạn không thay đổi chế độ ăn uống hay thói quen luyện tập, nhưng bạn vẫn giảm cân thì nên đi xét nghiệm ngay.
- Mờ mắt hoặc khó lành vết thương: Những vấn đề về thị lực và khả năng hồi phục chậm khỏi các vết thương cũng có thể là dấu hiệu của bệnh tiểu đường.
Những triệu chứng trên không nên bị xem nhẹ, vì việc phát hiện sớm sẽ giúp cải thiện chất lượng cuộc sống và kéo dài tuổi thọ.
Xem xét các yếu tố nguy cơ
Ngoài các triệu chứng trên, bạn cũng nên chú ý đến các yếu tố nguy cơ có thể dẫn đến bệnh tiểu đường về:
- Tiền sử gia đình: Nếu trong gia đình bạn có người mắc bệnh tiểu đường, nguy cơ bạn cũng mắc bệnh này cao hơn.
- Vấn đề sức khỏe khác: Những ai có tiền sử béo phì, cholesterol cao, huyết áp cao cũng nằm trong nhóm có nguy cơ cao.
- Độ tuổi: Người trưởng thành từ 45 tuổi trở lên cần xem xét việc xét nghiệm định kỳ mỗi ba năm.
Trong bối cảnh hiện nay, với lối sống kém lành mạnh và chế độ dinh dưỡng không hợp lý, việc theo dõi sức khỏe bản thân trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.
Kiểm tra định kỳ
Để ngăn ngừa bệnh tiểu đường, việc kiểm tra định kỳ là rất cần thiết. Thông thường, thời gian được khuyến khích khám sức khỏe tổng quán định kỳ là 6 tháng 1 lần. Hãy ghi lại các triệu chứng bạn gặp phải và chia sẻ với bác sĩ. Trường hợp kết quả ghi nhận mức độ đường huyết thay đổi đáng kể có thể tiến hành xét nghiệm tiểu đường. Các xét nghiệm thường được thực hiện bao gồm:
- Kiểm tra lượng glucose ngẫu nhiên trong máu: Đo nồng độ glucose tại thời điểm bất kỳ trong ngày.
- Xét nghiệm A1C: Đánh giá mức độ glucose trung bình trong vòng 2-3 tháng qua.
- Xét nghiệm glucose lúc đói: Xác định lượng glucose trong máu khi bạn chưa ăn gì trong ít nhất 8 tiếng.
Thường xuyên kiểm tra chỉ số tiểu đường tại nhà để theo dõi tình hình sức khỏe
Việc chăm sóc sức khỏe bản thân không chỉ giúp bạn kiểm soát tình hình mà còn góp phần phát hiện sớm và điều trị kịp thời, từ đó tránh được những biến chứng nặng nề sau này. Hãy luôn giữ cho mình một lối sống lành mạnh và chủ động chăm sóc sức khỏe để bảo vệ bản thân khỏi bệnh tiểu đường!
> Xem thêm:
- Tiểu đường tuýp 2 là gì? Có nguy hiểm không?
- Tổng hợp kiến thức tiểu đường tuýp 1 là gì?
Kết luận
Như đã đề cập, di truyền có vai trò to lớn trong việc hiểu rõ hơn về bệnh tiểu đường, nhưng không phải là yếu tố duy nhất. Các yếu tố môi trường và lối sống cũng cực kỳ quan trọng. Việc nhận thức sớm về nguy cơ, triệu chứng và cách phòng ngừa là chìa khóa để kiểm soát tình trạng sức khỏe. Chúng ta cần có cái nhìn toàn diện và chú trọng chăm sóc sức khỏe bản thân để ngăn chặn căn bệnh này trong tương lai.
